آیا همیشه از آن دسته افرادی هستید که همیشه کارهایشان را به تعویق می‌اندازند و برای کار کردن امروز و فردا میکنن ؟ و یا تنبل خوانده می‌شوند؟ در این مقاله به معرفی روش هایی برای به پایان رساندن کارها و وظایف در موعد مقرر می‌پردازیم. با ما همراه باشید در غرب پرس
تست تنبلی
تنبلی و اهمال کاری یکی از معظلات قرن هست و تنبلی یک عامل منفی در موفقیت و پیشرفت افراد می باشد و مهمترین گام در بر طرف کردن این موضوع این است که ما واقعا یک فرد تنبل هستیم یا نه؟
برای اینکه متوجه شوید شما آدم تنبلی هستید یا خیر، کافی است به این سؤال پاسخ دهید: آیا کار نیمه تمام دارید؟ اگر جواب تان مثبت است به طور قطع شما هم جزو انسان های تنبلی هستید که به بهانه های مختلف از زیرکار فرار می کنند.
غلبه بر تنبلی برایان تریسی
برایان تریسی یکی از مشهورترین نویسندهای موفقیت آمریکایی وقتی در اوایل قرن ۲۱ چنین کتابی را نوشت همه خوانندگان کتاب پیشین خود را شگفت زده نمود.
او معتقد است که کلید موفقیت عمل کردن است. او به بیست و یک اصل معتقد است و می‌گوید این اصول باعث می‌شود که نتایج و جلوه کار شما به سرعت و به نحوی قابل پیش‌بینی بهبود یابند.
یکی از مسیرهایی که بریان تریسی پیش روی شما می‌گذارد، مدیریت زمان است.
فکر کردن تنها به آغاز کردن یک کار مهم و به پایان رساندن آن به شما انگیزه می‌دهد و کمک می‌کند بر وسوسه پشت گوش انداختن فایق آیید.
واقعیت این است که مقدار زمان لازم برای تکمیل این کار مهم تقریبا همان است که برای انجام یک کار بی‌اهمیت لازم است. مدیریت زمان در واقع مدیریت زندگی است، مدیریت شخصی است.
به واقع تحت کنترل کاری که بعد می‌کنید و همیشه اختیار دست شماست که انتخاب کنید کدام کار را سپس انجام خواهید داد.
این که بتوانید میان مهم و غیرمهم انتخاب کنید عامل کلیدی موفقیت شما در زندگی و کار است.
آدم‌های موثر و فعال خود را عادت می‌دهند که با مهمترین کاری که پیش‌رو دارند آغاز کنند. خود را وادار می‌کنند قورباغه را بخورند، هر چه که باشد.
تست روانشناسی تنبلی
دستورالعمل تست تنبلی :
درمورد هر جمله ایی که در زیر گفته شده، گزینه‌ای را که بیش از همه به آن مربوط می باشد را انتخاب کنید و ببینید کدام یک از جمله‌ها بیشتر یا کمتر شما را توصیف می‌کند. به گزینه‌ها به ترتیب امتیاز یک تا پنج، «اصلا شبیه من نیست =۱» تا «بسیار شبیه من است = ۵»، بدهید. در این مورد دقت کنید که امتیاز ۳، مربوط به گزینه‌ی خنثی «نه شبیه است و نه نیست» است؛ پس یعنی جمله نه مربوط به شما هست و نه نیست. در نهایت امتیازات را با هم جمع کنید و با توجه به جدول نهایی نتیجه را بررسی کنید.
سوالات آزمون تنبلی
1- من اغلب مشغول انجام کارهای به تعویق افتاده‌ام هستم.
2- وقتی قرار ملاقاتی را برنامه ریزی می‌کنم، هماهنگی‌های لازم را به خوبی از پیش انجام می‌دهم.
3- من عموما ایمیل و تماس‌های تلفنی را فورا پاسخ می‌دهم.
4- من متوجه شده‌ام که اغلب کارهایم روز‌ها طول می‌کشد تا تمام شوند، حتی زمانی که به جز انجام دادن آنها کار دیگری ندارم.
5- به محض آنکه اطلاعات لازم را داشته باشم، بیشتر اوقات در اسرع وقت تصمیم می‌گیرم.
6- زمانیکه کار سختی برعهده‌ام است، با خودم می‌گویم بهتر است صبر کنم تا زمانی که بیشتر انگیزه برای انجامش داشته باشم.
7- من معمولا باید برای انجام تکالیف و وظایفم عجله کنم. (در دقیقه نود کارهایم را انجام می‌دهم)
8- من اغلب کار‌هایی که برنامه ریزی می‌کنم را در عرض یک روز انجام می‌دهم.
9- من اغلب کمی بعد از اینکه وظیفه‌ای برعهده‌ام قرار می‌گیرد، شروع به انجامش می‌کنم.
10- زمانی که مهلت کاری رو به اتمام است، من اغلب با انجام کارهای دیگر وقت تلف می‌کنم.
11- من اغلب وظایفم را زودتر از موعد به پایان می‌رسانم.
12- برای رفتن به یک قرار ملاقات، من به ندرت در دقایق پایانی کاری برای انجام دادن دارم.
13- من معمولا شروع وظایفم را به تعویق می‌اندازم.
14- در مواجهه با وظایف و پروژه‌های بزرگ، من اغلب راهی برای قدم اول پیدا می‌کنم تا بتوانم کارم را انجام دهم.
15- من اغلب می‌گویم: «فردا انجامش می‌دهم»
نتایج تست اهمال کاری و تنبلی
15-30 شما اهمال کار هستید و اصلا نباید به آن افتخار کنید. این بدان معنی است که شما در حال هدر دادن زمان زیادی هستید. درنتیجه، شما به اندازه پتانسیل‌هایتان کار نمی‌کنید و احتمالا رئیس، معلم و خودتان را بسیار ناامید می‌کنید.
31-45 شما اهمال کار متوسطی هستید. باید متوجه شوید که چرا گاهی این کار را انجام می‌دهید. دلایل زیادی می‌تواند وجود داشته باشد، از جمله ترس، استرس و غیره. باید یاد بگیرید که چگونه میتوانید در صدد درمان اهمال کاری برآیید.
46-75 بسیار عالی. شما آدم اهمال کاری نیستید. با این حال اگر گاهی کارهایتان را به تعویق می‌اندازید میتوانید راه‌های جلوگیری از آن را بررسی کرده و عملکردتان را به حداکثر برسانید.
این مجموعه سوال ها بر اساس آزمون اهمال کاری و تنبلی، توسط پروفسور کلاری لی در دانشگاه یوک کانادا تهیه شده‌اند. اهمال کاری به همان اندازه‌ای که وسوسه کننده است، مخرب نیز هست. اگر شما تمایل زیادی در خود برای تنبلی یا به تعویق انداختن کارها می‌یابید، باید دلایل آن را بفهمید و آنها را رفع کنید. شاید شما واقعا از موفقیت می‌ترسید!
روش های مبارزه با تنبلی و بی حوصلگی :
طبقه بندی و نظم دهی یکی از روش های مبارزه با تنبلی
با نگاهی به اطراف خود، اگر دور و ور خود مملو از لوازم و وسایل آشفته و ریخت و پاش هست به طور حتم ذهن شما هم خسته و بی حوصله خواهد شد و در این باره محققان باور دارند که آنچه چشم میبیند رابطه مستقیمی با ذهن دارد بنابراین بی حوصلگی و تنبلی خود را میتوانید با مرتب کردن خانه شروع کنید و تاثیرات اعجاب انگیز آن را در درمان خود به چشم ببینید که حتی این کار در خلق و خوی شما هم تاثیر دارد.
حذف رنگ آبی از دکوراسیون :
یکی از راه های کاهش تنبلی استفاده نکردن از تم رنگ آبی هست، رنگ آبی به علت ماهیت سرد خود باعث کاهش سرعت ضربان قلب، کاهش فشار خون و ایجاد احساس خواب آلودگی در شما می شود
تنظیم دمای محل کار و خانه در جهت مبارزه با تنبلی
مطالعات نشان داده است که تنظیم درجه حرارت مطلوب برای خواب در واقع عددی بین 15 تا 20 درجه سانتی گراد است، بنابراین اگر این دما را در طول روز برای فضای دکوراسیون خود درنظر بگیرید باعث ایجاد خواب آلودگی و کسلی در شما می شود.
حذف تلفن همراه در شب
یکی از راه حل های درمان تنبلی و بی حوصلگی در طول روز خواب کافی و مناسب در طول شب می باشد، بنابراین اگر در هنگام شب با زنگ تلفن و یا صدای یک پیام از خواب بیدار می شوید بهتر است تلفن خود در طول شب در حال سکوت قرار دهید تا روز بعد پر انرژی باشید.
حذف عادات غذایی بد در جهت رفع تنبلی
یک نظریه علمی ثابت کرده است که خوردن میزان زیادی از مواد غذایی کربوهیدرات دار و یا مواد قندی احساس تنبلی و خستگی بیشتری در افراد به وجود می آورند، بنابراین اگر به دنبال درمان تنبلی و بی حوصلگی خود هستید کافی است برنامه ی غذایی خود را تغییر دهید.
مبارزه با تنبلی با نورپردازی مناسب
روشنایی و نور مناسب از عوامل ایجاد انرژی در شماست، اما در مقابل نور مستقیم مصنوعی سبب ایجاد گرما و احساس خواب آلودگی در شما می شود. پس برای درمان تنبلی و بی حوصلگی در خانه به نورپردازی و زاویه قرار گیری لامپ ها دقت کنید.
مبارزه با تنبلی با استفاده کمتر از اینترنت
همه ی ما کم و بیش به نوعی از اینترنت استفاده می کنیم از پرداخت قبوض و کارهای بانکی گرفته تا خرید بلیط سینما و یا حتی لباس! اما استفاده بیش از اندازه از اینترنت و خریدهای اینترنتی و سفارش غذا و مواد غذایی و یا حتی خرید بلیط های گوناگون ناخودآگاه ما را به خانه نشینی و عدم تحرک سوق می دهد. با استفاده ی کم تر از اینترنت می توانید بر بی حوصلگی های خود غلبه کنید و سلامت و نشاط را به خود بازگردانید.
منبع : چیدانه
درمان تنبلی در اسلام
درفرازی از سخنان رسول اعظم(ص) چنین آمده است:
«اما علامه الکسلان فاربعه یتوانی حتی یفرط ویفرط حتی یضیع ویضیع حتی یضجر ویضجر حتی یاثم؛ علامت تنبل، چهارچیز است: سستی درکار تا سرحد کوتاهی، کوتاهی تا حد تباهی و خرابی کار، تباهی تا حد ملالت (وبی نشاطی) و ملالت تا حد گناه ونافرمانی».(1)
نکوهش از تنبلی
در قرآن کریم هنگامی که سخن از منافقان به میان آورده ونشانه های آنان را بیان نموده، چنین می گوید:
(ان المنافقین یخادعون الله وهو خادعهم و اذا قاموا الی الصلاه قاموا کسالی یراون الناس و لایذکرون الله الا قلیلاً)؛
«منافقان می خواهند خدا را فریب دهند درحالی که او آنها را فریب می دهد، وهنگامی که به نماز بر می خیزند، با کسالت برمی خیزند ودر برابر مردم ریا می کنند وخدا را جز اندکی یاد نمی نمایند».(2) از این رو کسالت وتنبلی در عبادت را مورد نکوهش قرار داده است.
امام سجاد(ع) درفرازی ازدعای ماه مبارک رمضان – که هر روز آن را می خواند – چنین درخواست کرده است:
«…اللهم اذهب عنی فیه النعاس والکسل و السامه والفتره والقسوه والغفله والغره …خدایا!
چرت، تنبلی، خستگی، سستی، سنگدلی،غفلت وفریب خوردگی را از من بزدای».(3)
این نیایش گویای نکوهش نسبت به موضوع تنبلی و کسالت است که حضرتش ازخداوند خواسته آن را از وی دور کند.
نیز امام صادق (ع) درفرازی از نیایش خود چنین آورده است:
«..اللهم انی اعوذ بک من الکسل والهرم والجبن والبخل والغفله والقسوه والفتره والمسکنه …؛ بارخدایا! من به تو پناه می برم از تنبلی، پیری، کم دلی، بخل، غفلت، سنگدلی، سستی وزبونی…»(4).
درکتاب شریف کافی، بابی به عنوان نکوهش از تنبلی وکسالت «کراهیه الکسل » آمده است که دریک روایت از آن چنین می گوید:
«عن ابی الحسن موسی (ع) قال قال ابی (ع) لبعض ولده ایاک والکسل والضجره فانهما یمنعانک من حظک من الدنیا والاخره؛ امام کاظم(ع) می فرماید: پدرم (ع) می فرمود: از تنبلی وافسردگی بپرهیز، که این دو، تو را از بهره دنیا وآخرت بازمی دارد».(5)
در روایت دیگری آمده است:
«عن ابی جعفر (ع) قال: انی لابغض الرجل او ابغض للرجل ان یکون کسلاناً [کسلان] عن امر دنیاه و من کسل عن امر دنیاه فهو عن امراخرته
اکسل؛ امام باقر(ع) فرمود: از مردی نفرت دارم که درکار دنیای خود تنبل باشد آن کس که در کار دنیای خویش تنبل باشد، درکار آخرتش تنبل تر خواهد بود».(6)
کارکردهای تنبلی
درباره کارکردها و آثار تنبلی می توان گفت که بستگی دارد به اینکه درچه زمینه ای صورت پذیرد؛ از این رو، درهر جا اثر خود را بر جای خواهد گذاشت. اکنون به برخی از آنها اشاره می کنیم.
کم بهره شدن در زندگی و ذلت
هنگامی که امام علی (ع) مالک اشتر را برای فرمانروایی مصر به آن سرزمین می فرستد، در ضمن نامه ای به مردم مصر، چنین می فرماید:
«..ا لا ترون الی اطرافکم قد انتقصت والی امصارکم قد افتتحت والی ممالککم تزوی والی بلادکم تعزی انفروا رحمکم الله الی قتال عدوکم ولا تثاقلوا الی الارض فتقروا بالخسف وتبوءوا بالذل ویکون نصیبکم الاخس وان اخا الخرب الارق ومن نام لم ینم عنه والسلام؛ آیا نمی بینید که مرزهای شما را تصرف کردند وشهرها را گشودند و دستاوردهای شما را غارت کردند ودرمیان شهرهای شما آتش جنگ را بر افروختند؟ برای جهاد با دشمنان کوچ کنید خدا شما را رحمت کند، درخانه های خود نمانید که به ستم گرفتار وبه خواری دچار خواهید شد وبهره زندگی شما از همه پست تر خواهد بود، وهمانا برادر جنگ، بیداری وهوشیاری است، هر آن کس که به خواب رود دشمن او نخواهد خوابید! با سلام ودرود!».(7)
ونیز در فرازی از سخنان خود، پیرامون سستی ونافرمانی کوفیان نسبت به حضور درجنگ، می فرماید:
«…لبس لعمراالله سعر نار الحرب انتم تکادون و لا تکیدون، و تنتقص الطرافکم فلا تمتعضون. لا ینام عنکم وانتم فی غفله ساهون، غلب والله المتخاذلون! وایم الله، انی لاظن بکم ان لو حمس الوغی، واستحر الموت، قد انفرجتم عن ابن ابی طالب انفراج الراس من الجسد . والله ان امرا یمکن عدوه من نفسه، یعرق لحمه، و یهشم عظمه، و یفری جلده، لعظیم عجزه، ضعیف ما ضمت علیه جوانح صدره….؛ به خدا سوگند! شما برای افروخته شدن آتش جنگ بد مردمی هستید که با شما نیرنگ می کنند، شما حیله نمی کنید. شهرهای شما را تصرف می کنند، شما پروا ندارید. دشمن به خواب نمی رود، شما را خواب غفلت ربوده، فراموشکار هستید. سوگند به خدا! شکست برای کسانی است که دست از یاری یکدیگر می کشند. سوگند به خدا! گمان می کنم اگر جنگ شدت یابد وآتش مرگ افروخته شود، شما مانند جدا شدن سر از بدن، از پسر ابوطالب جدا خواهید شد. سوگند به خدا! مردی که دشمن را به طوری برخود چیره کند که گوشتش را بخورد واستخوانش را بشکند و پوستش را جدا سازد، ناتوانی وبی حمیتی او بسیار
بزرگ وقلب او بسیار کوچک وضعیف است…»(8)
فقر وتنگدستی
درسخنی کوتاه امام علی (ع) درباره کار کرد تنبلی دربعد اقتصادی چنین فرموده است:
«ان الاشیاء لما ازدوجت، ازدوج الکسل و العجز، فتتج منهما الفقر؛ چیزها چون با هم جفت شدند، تنبلی وناتوانی نیزجفت شدند واز آنها فقر پدید آمد.»(9)
مبتلا شدن به غم واندوه
حضرت علی (ع) می فرماید:
«من قصر فی العمل ابتلی بالهم؛ آن که در کار کوتاهی ورزد، دچار اندوه گردد.»(10)
تباه سازی حقوق
امام علی (ع) در سخن دیگری می فرماید:
«من اطاع التوانی، ضیع الحقوق؛ هر که تسلیم سستی وسهل انگاری گردد، حق خود و دیگران را تباه سازد.»(11)
محرومیت از نعمت ها
امیر مؤمنان (ع) پیرامون سستی درنیایش وعبادت خداوند، فرمود:
«.. ولو ان الناس حین تنزل بهم النقم وتزول عنهم النعم فزعوا الی ربهم بصدق من نیاتهم وله من قلوبهم لرد علیهم کل شارد و اصلح لهم کل فاسد؛ اگر مردم به هنگام دیدن بلا و زوال نعمت با دل درست به خدای خود پناه می بردند وزاری می کردند، هر چه از دست رفته بود، بدانها برمی گردانید وهر فاسدی را برایشان اصلاح می نمود».(12)
ازدست دادن اعتماد مردمی
امام علی (ع) می فرماید:
«لا تتکل فی امورک علی کسلان؛ درکارهای خود بر آدم تنبل تکیه مکن».(13 )
ندامت و پیشمانی
نیز آن امام همام (ع) درسخنی فرموده است:
«من اطاع التوانی احاطت به الندامه؛ هر که کاهلی وسستی ورزد، او را پشیمانی وندامت فرا گیرد.»(14)
سر بار دیگران شدن
امام صادق (ع) – در ضمن سخنی به مردی از اصحابش – چنین نوشت:
«.. ولا تکسل عن معیشتک فتکون کلا علی غیرک او قال علی اهلک؛ درباره معیشت خود تنبلی مکن که در این صورت، بار دوش دیگری – یا کسانت – خواهی شد.»(15)
از دست دادن خیر دنیا وآخرت
امام صادق (ع) فرمود:
«من کسل عن طهوره و صلاته، فلیس فیه خیر لامر آخرته. ومن کسل عما یصلح به امر معیشته، فلیس فیه خیر لامر دنیاه؛ هر کس درباره پاکی ونماز خود تنبل باشد، در او خیری (امیدی) برای کار آخرتش وجود ندارد. وهرکس درکار معیشت خود
تنبل باشد، دراو خیری برای کار دنیایش وجود ندارد».(16)
بنابراین موضوع تنبلی درامور گوناگون ودرابعاد مختلف زندگی فردی واجتماعی کار کرد خود را در پی دارد. اینکه می بینیم درکتاب های اخلاقی بحث از صفت رذیله ای به نام «دنائت همت» مطرح است، گویا جلوه ای از موضوع تنبلی است که مورد نکوهش قرار گرفته وآدمی را از آن برحذر داشته اند.
به هر روی، عوامل تنبلی وبه تعویق انداختن کارها هر چه باشد، گر چه عامل اصلی آن را «ضعف نفس» دانسته اند؛ اما موضوع مهم تر، راه علاج ودرمان آن است که به آن اشاره می کنیم.
راهکار درمان تنبلی
دربحث های روانشناسی، ریشه اهمال کاری وتنبلی کردن را در خود فریبی وفرار از قبول مسئولیت دانسته وچند روش را برای درمان تنبلی بیان نموده اند:
1. از کم شروع کنیم، به این معنا که یک روز به زمان حال بیندیشیم وزمان کوتاهی را برای انجام یک عمل درنظر گرفته وسعی در انجام آن کار در آن زمان کوتاه نموده واز به تعویق انداختن آن اجتناب کنیم؛ مثلاًً اگر چای را صرف نمودیم، اکنون برخاسته واستکان را شسته و درجای خود بگذاریم، وآن را به وقت دیگری وانگذاریم!
2- با شروع کاری یا خواندن کتابی به این بیندیشیم که اگر من فلان کار را یا خواندن آن کتاب را به تعویق انداختم، این طفره رفتن واهمال کاری ضرورتی نداشته است، بنابراین باید این کار را به پایان برسانم ولذت ببرم.
مناسب است دراین جا به مطلب زیر توجه کنیم:
«به ابوتمام (شاعر عرب) گفتند: چرا چیزی نمی گویی که قابل فهم باشد؟ پاسخ داد: چرا مردم آنچه را گفته می شود، نمی فهمند؟!
راستی…کدام یک درست است؟ نویسنده و شاعر باید خود را به سطح خوانندگان تنزل دهد، یا باید خوانندگان به حد ومرتبه او بالا بیایند؟
بی شک نویسنده، دومی را دوست دارد وعلاقمند است که مردم خود را به او برسانند. واین، برتری طلبی نسبت به خود یا تحقیر نسبت به مردم نیست، بلکه تعالی بخشیدن به رابطه مردم با مسایل ادبی وهنری است.
ناگفته نماند: مردم نیز برخی دچار [تنبلی و] بیماری ساده طلبی اند وحال وحوصله خواندن نوشته های عمیق ودقیق ونیازمند به امعان نظر وتأمل وتفکر را ندارند واین، درجای خود آفتی است که باید درحد توان آن را زدود…».(17)
3- تصمیم گرفتن واهل اراده وعزم بودن. اساساً باید کلماتی مانند : «امید»، «آرزو» و «شاید» را از فرهنگ لغات خود حذف کنید وهر وقت آن کلمات وارد ذهن شما شد، جمله های تازه ای را جایگزین آنها نمایید؛ مثلاًَ جمله «امیدوارم کارها رو به راه شوند»را به جمله «آن کار را انجام خواهم داد، (به یاری خدا)» تبدیل کنید.
درحدیثی ازامام علی (ع) چنین آمده است:
«ضادوا التوانی بالعزم؛ به مبارزه با سستی و کاهلی برخیزید با عزم وجد وجهد در کارها ». (18 )
نشاط درزندگی
نکته مهمی که درکتاب های اخلاق مطرح می کنند، این است که انسان باید برای درمان «صفات رذیله» به پی آمدهای نامطلوب آن توجه کند وپس از آن به صفاتی که ضد آن است، بنگرد وتلاش نماید که آن «صفات نیک» را جایگزین صفات زشت بنماید.
از این رو در موضوع مورد بحث ما باید به آنچه ضد «تنبلی» است، مانند: «جد وجهد»، «بلند همت بودن» و «نشاط درزندگی» روی آوریم. از سوی دیگر، ایمان به خدا واینکه کارها زیر نظر اوست وهمه چیز دردست او، واینکه او بر هر چیز توانا است ومسئولیت هایی را بر دوش ما گذاشته و پاداش مناسب را در دنیا وآخرت برای آنها در نظر گرفته است، راهگشای ما دراین مسیر است.
آری، «نشاط وشادی» درمکتب اسلام مورد عنایت قرار گرفته ودرجای خود به آن سفارش شده است، ودر زندگی و سیره معصومان (ع) نیز به چشم می خورد، تا آنجا که امام سجاد(ع) در دعای همه روزه ماه مبارک رمضان از درگاه خداوند چنین می طلبد:
«اللهم ارزقنی فیه الجد والاجتهاد والقوه والنشاط…؛ خدایا! دراین ماه کوشش وتلاش فراوان ونیرو و نشاط را روزی ام کن!».(19)
نشاط که بخشی از سرشت انسان است، همان حس خوشی، رضایت درونی، سر زندگی و آمادگی برای کار وپیشرفت است واز نشانه هایش، حرکت های جسمانی ولبخند به شمار آمده است.
منابع 1:
1-تحف العقول، ص22.
2-نساء/142.
3-کافی، ج4، ص75.
4-همان، ج2، ص586.
5-همان، ج5، ص85.
6-همان؛ ص85.
7-نهج البلاغه، نامه 62.
8-همان، خطبه 34.
9-بحار الانوار، ج75، ص59.
10-نهج البلاغه، حکمت 239.
11-همان، حکمت 239.
12-همان، خطبه178.
13-غرر الحکم، ص463، ح 10622.
14-همان، ح 10631.
15-کافی،ج5، ص85.
16-همان.
17-با اصحاب قلم، ص41.
18-غررالحکم، ص476، ح 10906.
19-کافی، ج4، ص75.
منبع 2 : راسخون
درمان تنبلی در طب سنتی :
عسل و زیره و زیتون
در نگاه طب سنتی منشأ تنبلی دو عامل اصلی است: عامل روحی و عامل جسمی. این دو عامل کاملاً بر هم تأثیر می‌گذارند و خیلی مشکل می‌توان تشخیص داد که منشأ تنبلی در هر فرد به کدام‌یک از این عوامل برمی‌گردد. مثلاً اگر فردی ازنظر روحی دچار افسردگی شده باشد، این افسردگی بر جسمش هم اثر می‌گذارد و علائم تنبلی در شخص مشاهده می‌شود، یا اینکه اگر فردی دچار سردی مزاج شد و سردی در بدن این فرد غلبه پیدا کرد، امکان مبتلاشدن این فرد به بیماری‌های روانی زیاد می‌شود.
علت تنبلی و راه درمان آن از نگاه طب سنتی
بدن انسان از چهار خلط تشکیل شده است. این چهار خلط عبارت‌اند از: خون (گرم و تر)، صفرا (گرم و خشک)، سودا (سرد و خشک) و بلغم (سرد و تر).
هنگامی‌که این ۴ خلط در بدن به‌صورت متعادل باشد، انسان در سلامت کامل به‌سر میبرد و وقتی این تعادل از بین رود، بیماری پدید می‌آید. منشأ بسیاری از بیماری‌های بشر هم خارج‌شدن این ۴ خلط از حالت تعادل‌شان است.
اگر در فردی خلط بلغم غلبه پیدا کند؛ یعنی اگر حجمش در بدن انسان از مقدار متعادل بیشتر شود، بیماری‌هایی را در انسان ایجاد می‌کند؛ مثل فراموشی (آلزایمر)، ضعف حافظه، افسردگی، نشاط کافی نداشتن، بی‌حوصلگی، تنبلی، درد مفصل و استخوان، خواب زیاد بدون بازده و… .
پس غلبۀ بلغم در انسان ایجاد تنبلی و بی‌حالی می‌کند که برای برطرف‌کردن آن باید از مواد و خوراکی‌های بلغم‌زدا استفاده کرد. ازآنجایی‌که طبیعت بلغم سرد و تر است، باید برای کاهش آن از موادی استفاده کنیم که طبیعت‌شان گرم و خشک باشد.
در ادامه، به تعدادی از داروهای ضد بلغم اشاره می‌کنیم:
عسل: عسل برای افراد بلغمی به‌خصوص اگر مبتلا به کم‌خونی باشند، بسیار مفید است.
زیرۀ سیاه: تأثیر قاطع زیرۀ سیاه در درمان بلغم ثابت شده است؛ البته می‌توان پودر آن را در خوراکی‌ها و با برنج مصرف کرد.
کندر خوراکی: افراد دارای بلغم، بهتر است روزانه ۳ مرتبه و هربار به اندازۀ یک نخود از کندر خوراکی به‌صورت جویدنی به‌مدت ۱۵تا۲۰ دقیقه استفاده کنند و بزاق خود را ببلعند. درصورتی‌که فردی تحمل تلخی آن را ندارد آن را پودر کرده و با عسل مخلوط و سپس میل نماید.
زیتون: زیتون را همراه غذا مصرف کنید و همچنین می‌توان از روغن زیتون برای ماساژ برای درد مفاصل بهره برد.
دارچین: دم‌کردۀ چوب دارچین برای ازبین‌بردن بلغم اضافی بسیار مفید است.
مصرف خشکبار مثل بادام، فندق و… .
همچنین می‌توان از مواد زیر به‌عنوان مواد مؤثر برای دفع بلغم اضافی بدن استفاده کرد:
هل، زنجبیل، زعفران، فلفل، بادام، کنجد، ارده، نخود، سبزی‌های گرم مثل نعنا، سیر، مرزه و میوه‌هایی مثل سیب و گلابی و انگور.
گاهی برای انسان پیش می‌آید که شب خوب می‌خوابد؛ ولی صبح نمی‌تواند راحت از رختخواب بلند شود، با اینکه مدت زمان کافی هم خوابیده است. علت این امر همان‌گونه که گفته شد، غلبۀ بلغم در سر است، البته گاهی این خواب هم همراه سردرد و بدن‌درد می‌شود. برای درمان این مشکل می‌توان از استشمام مقداری گلاب یا عطر گل‌محمدی در هنگام خواب بهره جست. همچنین دود اسفند (اسپند) هم در کاهش غلبۀ بلغم هنگام خواب بسیار مؤثر است.
مواردی که بیان شد، مربوط به جسم انسان است؛ درصورتی‌که با‌توجه‌به آنچه در بالا بیان کردیم، منشأ بیماری می‌تواند جسمی باشد و گاه می‌تواند روحی باشد. حال اگر منشأ تنبلی انسان ریشه در مسائل روحی داشته باشد، چه باید بکند؟
الف. ارتباط با افراد بانشاط و فعال
انسان از افرادی که با آنها در ارتباط است، تأثیر می‌پذیرد. وقتی ما با فرد یا جمعی در ارتباط باشیم که آنها از نشاط قابل‌توجهی برخوردار باشند و ازنظر انرژی درونی، انرژی زیادی داشته باشند، قطعاً این ویژگی آنها بر ما و افرادی که با آنها در ارتباط هستند تأثیر مثبت می‌گذارد. حتماً همۀ ما تجربه‌اش را داشته‌ایم که گاهی با یک فردی برخورد کرده‌ایم و آن فرد آن‌قدر خوش‌برخورد و بانشاط بود که پس از ساعت‌ها این تأثیر مثبت بر ما همچنان باقی مانده بود. البته بر‌عکس این قضیه هم صحت دارد؛ یعنی اگر با فردی تند و بداخلاق برخورد کنیم، این بداخلاقی فرد بر ما تأثیر منفی می‌گذارد. دین مبین اسلام هم به ما دستور داده تا در انتخاب افرادی که با آنها در ارتباط هستیم، دقت کنیم؛ زیرا اخلاق، خصوصیات و ویژگی‌های افرادی که ما با آنها در ارتباط هستیم قطعاً بر ما نیز اثر خواهد گذاشت. پس یکی از راهکارهای مهم درمان تنبلی، ارتباط با افراد فعال و پرانرژی است.
ب. بهره‌گیری از انواع عبادات فردی و اجتماعی
نماز‌خواندن به‌خصوص شرکت در نماز جماعت، قرآن‌خواندن یا گوش‌دادن به صوت قرآن، خواندن دعای وارد‌شده از اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، از دیگر مواردی هستند که در بهبود روحیۀ افراد تنبل اثربخشی فراوانی دارد.
عبادت در بدن انسان، اثر تعادل‌بخشی دارد؛ پس وقتی ما عبادتی انجام می دهیم، نه‌تنها شامل رحمت الهی و ثواب خداوند می‌شویم، بلکه ازنظر سلامت جسم هم بهره‌ای نصیب‌مان می‌شود و بدن ما را به تعادل نزدیک‌تر می‌کند.
عبادات اجتماعی مثل شرکت در نماز جماعت، شرکت در نماز جمعه، شرکت در مراسم مذهبی و کارهای گروهی و… علاوه‌بر مزیت بیان‌شده دربارۀ عبادت مزایای دیگری هم دارند. وقتی انسان در این اجتماعات شرکت می‌کند، با افراد دیگر ارتباط برقرار می‌کند، دوستان جدید پیدا می‌کند و با مؤمنین بیشتری آشنا می‌شود و همین موضوع سبب می‌شود تا انسان با دیدن این افراد، بانشاط شود.
فرض کنید شما با گروهی از دوستان‌تان مثلاً به یک کوه‌نوردی دسته‌جمعی رفته‌اید. وقتی انسان میبیند که هر فردی در این اردو کاری انجام می‌دهد و مشغول کاری است، خجالت می‌کشد که او کاری نکند و او هم مشغول کاری می‌شود. یعنی وقتی ما با افرادی که در‌حال فعالیت هستند در ارتباط هستیم، کم‌کم ما هم فعال می‌شویم.
از دیگر برکات کار گروهی نیز این است که وقتی مؤمنین با هم در ارتباط باشند، از مشکلات و گرفتاری‌های یکدیگر باخبر می‌شوند و می‌توانند در برطرف‌کردن مشکلات یکدیگر تلاش کنند. مثلاً اگر شما متوجه شوید که دوست‌تان به بیماری تنبلی دچار شده است، میتوانید با او صحبت کنید و او را راهنمایی کنید که چگونه می‌تواند از این بیماری رها شود.
پس ازنظر طبی، وقتی می‌توان یک بیماری را در یک فرد یا یک جامعه درمان کرد که هم به ابعاد مادی موضوع و هم به ابعاد معنوی توجه شود. تنبلی هم به‌عنوان یک معضل در جامعۀ ما از این قضیه مستثنا نیست و ما وقتی می‌توانیم تأثیری در کاهش این مشکل داشته باشیم که اولاً هم سطح آگاهی مردم به آنچه می‌خورند و آنچه باید بخورند را افزایش دهیم و هم ازنظر معنوی و روحی اقتضائات لازم را در جامعه مهیا کنیم.
منبع : سالار شهیدان
