اختلال گسترده اینترنت در ایران؛ تجارت دیجیتال در بحران اقتصادی
در هفتهای که حملات اسرائیل به تأسیسات هستهای و زیرساختی ایران شدت گرفت (از 13 تا 22 ژوئن ۲۰۲۵)، جمهوری اسلامی ایران با اعمال محدودیت شدید روی اینترنت، نرخ دسترسی کاربران را تا ۹۷٪ کاهش داد و اتصال دیجیتال در اکثر شهرها از جمله تهران و اصفهان بهطور کامل مختل شد . هدف رسمی مقامات جلوگیری از بهرهبرداری دشمن از شبکه داخلی عنوان شده، اما پیامدهای اقتصادی آن بسیار سنگین بوده است.
📉 پیامد اقتصادی برای کسبوکارهای دیجیتال:
بنا به گزارشها، اختلال اینترنت باعث شد تراکنشهای بانکی از جمله هک بانک سپه و نوبیتکس، اختلال در عملکرد ATM و ایستگاههای سوخت رخ دهد . این شرایط بهویژه برای رانندگان اسنپ، استارتاپها و فروشگاههای آنلاین بحرانی بود. یکی از رانندگان درباره اختلال جیپیاس گفت:
«نمیتونم کار کنم، در این شرایط جنگ و فشار اقتصادی، چطور درآمد خانوادهمو تامین کنم؟»
🔌 استارلینک؛ نجات یا چالش جدید؟
ایلان ماسک سرویس استارلینک را برای کاربران ایرانی فعال کرد تا دسترسی ماهوارهای را بهعنوان جایگزین کند. با این حال، کارشناسان هشدار دادهاند که این روش بسیار پرهزینه است و ارز از کشور خارج میکند؛ به گفته رئیس کمیسیون اینترنت اتاق بازرگانی تهران، استفاده از استارلینک در آینده میتواند «اقتصاد ارتباطات را نابود کند».
🌍 پسلرزههای اقتصادی در سطح کلان:
جامعه وبمونیتورینگ «نتبلاکس» اعلام کرده که این بزرگترین اختلال اینترنت از زمان اعتراضات آبان ۱۳۹۸ است و بیش از ۶۰ ساعت طول کشیده . در بحران مشابه سال ۲۰۱۹، دولت ایران میلیاردها دلار ضرر اقتصادی را تجربه کرد؛ تخمین زده شده بود بین ۱ تا ۱.۵ میلیارد دلار خسارت منفرد به اقتصاد کشور وارد شده . در شرایط کنونی که اقتصاد ایران با تورم بالای ۴۰٪ و بدهیهای عمیق روبهروست ، تکرار چنین اختلالی میتواند موجب خروج سرمایه و تشدید رکود شود.
جمعبندی
اختلال اخیر اینترنت در ایران بیش از یک محدودیت امنیتی است؛ این یک بحران اقتصادی در عرصه دیجیتال بهحساب میآید. سقوط تراکنشها، افزایش هزینههای راهحلهای ماهوارهای و پیامدهای سنگین بر بستر کسبوکارهای آنلاین، کارزار خاموشی اینترنت را به یک چالش جدی برای اقتصاد ملی تبدیل کرده است. اگر دولت این روند را ادامه دهد، نهتنها اعتماد مردم به شبکه داخلی کاهش مییابد؛ بلکه راه برای مهاجرت مهندسان و سرمایهگذاران نیز هموار میشود.
